Δευτέρα 31 Αυγούστου 2015

Έξι νέα βιβλία

Στέλιος Κούκος: Ωριμάζει μέσα μου ο Παπαδιαμάντης, εκδ. Λογείον, σ. 48, Θεσσαλονίκη 2014. Εξαιρετικής αισθητικής και εικονογράφησης έκδοση με εξίσου ενδιαφέρον περιεχόμενο. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης όχι ως αντικείμενο φιλολογικής μελέτης αλλά ως πρόσωπο που ζει ανάμεσά μας. Ο συγγραφέας προσεγγίζει τον μεγάλο πεζογράφο (και εμμέσως το έργο του) στοχεύοντας κυρίως στη δημιουργία κατάλληλης ατμόσφαιρας και όχι τόσο στην κατανόησή του μέσω του λόγου και της λογικής. Επίσης ζυγίζει την επιρροή που είχε και έχει μέσα του το παπαδιαμαντικό έργο ως ζωντανό και ενεργό πλέον τμήμα του εαυτού του. Ο Παπαδιαμάντης, για τον αφηγητή των σύντομων κειμένων που απαρτίζουν το βιβλίο, είναι ένας φίλος, ένα οικείο πρόσωπο, απαλλαγμένο από την ομίχλη του χρόνου και από διάφορα στερεότυπα που τον ακολουθούν.

Κατερίνα Καριζώνη: Ρεσάλτο, ποιήματα 1969-2008, εκδ. Αρμός, σ. 270, Αθήνα 2009. “Στα βόρεια της Άνοιξης / υπάρχει μια κοιλάδα / υπάρχει ένα νόημα από πουλιά”. Στα ποιήματα του βιβλίου οι μνήμες επιστρέφουν διαρκώς στο παρόν, με διάφορα προσωπεία, συχνά με τη μορφή αντικειμένων, γνωστών λογοτεχνικών ηρώων, τοπωνυμίων της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης και πλάγιων αναφορών στη νεότερη Ιστορία. Τα αντικείμενα δεν προσωποποιούνται, αλλά αποτελούν από μόνα τους πρόσωπα. Η νοσταλγία έχει συνήθως αρνητικό πρόσημο, κάτι πολύ σπάνιο γενικά στην ποίηση, ενώ ο θάνατος, η ακινησία και η φθορά συμβαδίζουν με τη δράση, την κίνηση και τη ζωή. Ο χρόνος δεν λειτουργεί γραμμικά: παρελθόν και παρόν αποτελούν μέρη της ίδιας εικόνας. Πολλά ποιήματα τα είδα ως προσπάθεια διαφυγής από τη λογική με το άνοιγμα παραθύρων στη φαντασία. Η λέξη φαντασία όμως δεν είναι ακριβής ούτε αρκετή για να περιγράψει το υπερρεαλιστικό κλίμα ή υπόβαθρο κάποιων ποιημάτων.

Θανάσης Μαρκόπουλος: Ματιές ενμέρει, Κείμενα κριτικής 1993-2013, εκδ. Μελάνι, σ. 272, Αθήνα 2014. Τα κριτικά κείμενα του βιβλίου αφορούν κυρίως ποίηση και πεζογραφία νεότερων και σύγχρονων δημιουργών. Πολλοί από αυτούς φίλοι και γνώριμοι του συγγραφέα. Ο Μαρκόπουλος κατά κανόνα δεν αξιολογεί, αλλά αναλύει, παρουσιάζει και κάνει παρατηρήσεις αναδεικνύοντας θέματα δομής, σύνθεσης-τεχνικής, γλώσσας, επιρροών κλπ. βασιζόμενος συχνά σε παλαιότερους ιστορικούς της λογοτεχνίας και κριτικούς. Υπάρχει δηλαδή για τον αναγνώστη μία αίσθηση αντικειμενικότητας και σταθερών πλαισίων, καθώς και η εντύπωση ότι διαβάζει εν μέρει κριτική και εν μέρει ιστορία της λογοτεχνίας. Κείμενα γραμμένα με φιλολογική επάρκεια, σαφήνεια και αγάπη, από έναν σημαντικό κριτικό της λογοτεχνίας και ποιητή, που κατάγεται από την Κοζάνη και ζει στη Βέροια. Μόνη μου διαφωνία ότι θα προτιμούσα την εντονότερη παρουσία της προσωπικότητας του συγκεκριμένου -και κάθε- κριτικού στα κείμενά του.

Ιγνάτης Χουβαρδάς: Υπόκλιση στον πειρασμό, διηγήματα, εκδ. Οδός Πανός, σ. 128, Αθήνα 2014. Διηγήματα με θέμα την περιπλάνηση ενός άντρα στις μνήμες του και στον εξωτερικό κόσμο με στόχο την προσέγγιση και την κατανόηση της γυναικείας ομορφιάς και της θηλυκότητας, που εξιδανικεύονται και μυθοποιούνται από τον ήρωα-πρωταγωνιστή. Ο τρόπος γραφής ισορροπεί με τη θεματολογία και η υψηλή αφηγηματική τεχνική σε συνδυασμό με την απλότητα (ή την φαινομενική απλότητα) της δομής, συμβάλλουν κάθε φορά στην τελική εντύπωση της συμμετοχής σε μία αρχέγονη εμπειρία.

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης: Το ημερολόγιο μιας μικρής απουσίας, ποιήματα, εκδ. Στοχαστής, σ. 46, Αθήνα 2015. Ποιήματα που θυμίζουν προφορικό λόγο και φιλική συζήτηση. Ένας άνθρωπος που ζει ξενιτεμένος, μακριά από το σπίτι του, καταγράφει τις συνήθως δύσκολες στιγμές της νέας ζωής του και τις εσωτερικές μεταπτώσεις που οφείλονται στην απουσία οικείων εικόνων και στην έλλειψη των αγαπημένων προσώπων. Εξαιτίας της απόστασης αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο και με άλλη ευαισθησία την αξία πολλών πραγμάτων, ενώ η σκέψη απαλλάσσεται από κάθε τι περιττό. Τελικά βρίσκει διέξοδο στις λέξεις και την ποίηση, μέσω ενός ημερολογίου που γράφεται με στίχους. Έτσι η στέρηση γίνεται αφορμή για αυτογνωσία.

Παναγιώτης Γούτας, Τζαζ, παθήσεις και άλλα τινά, εκδ. Κέδρος, σ. 272, Αθήνα 2015. Διηγήματα που ο συγγραφέας έγραψε σε βάθος είκοσι πέντε ετών. Ήρωές του κάτοικοι μεγαλοαστικών περιοχών και προαστίων, που περπατούν στους δύσβατους δρόμους της καθημερινότητας. Η αφήγηση στηρίζεται κυρίως στην παρατήρηση και το βίωμα. Οι αδιάφορες καθημερινές στιγμές και οι εμμονές των πρωταγωνιστών μεγεθύνονται και συχνά αποκτούν εφιαλτικές διαστάσεις. Σε πολλά σημεία το διάβασμα του βιβλίου θυμίζει βόλτα ή περιπλάνηση στους δρόμους της πόλης.


ΔΣ